Για πολλούς, τα χρήματα έχουν ήδη ψηφιακή μορφή, με τις τραπεζικές εφαρμογές και τις ανέπαφες πληρωμές να αποτελούν τον κύριο τρόπο συναλλαγών. Ωστόσο, μετά την εμφάνιση του bitcoin, το ψηφιακό χρήμα απέκτησε μία εντελώς καινούρια σημασία.
Χρήματα: Η ιστορική εξέλιξη τους
Παρατηρώντας την ιστορία και την εξέλιξη του χρήματος, μπορούμε να αποκτήσουμε μια εικόνα για το πώς και γιατί οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τα νομίσματα που έχουν επιλέξει και πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί το οικονομικό μέλλον. Στην Layered Money, ο Nik Bhatia παρουσιάζει την «έννοια του πολυεπίπεδου χρήματος» όταν εξερευνά την ιστορία του.
Νομίσματα (τα χρήματα πρώτου επιπέδου)
Για χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν κοχύλια, δόντια ζώων και παραγωγικά ζώα, ως μονάδες αξίας για το ανταλλακτικό εμπόριο. Τελικά ο χρυσός και το ασήμι έγιναν οι παγκοσμίως αποδεκτές μορφές συναλλάγματος.
Τα νομίσματα υπήρξαν μια επανάσταση και άλλαξαν τα χρήματα για πάντα. Εξάλειψαν την ανάγκη ζύγισης και δοκιμής της καθαρότητας κάθε κομματιού μετάλλου πριν από μια συναλλαγή. Τα νομίσματα κατασκευάζονταν με μέταλλα που θεωρούνταν πολύτιμα, ανθεκτικά και σπάνια. Ο χρυσός και το ασήμι είχαν χρησιμοποιηθεί για χιλιάδες χρόνια ως χρήματα, επομένως η κοπή νομισμάτων από αυτά τα μέταλλα εξασφάλισε ότι θα υπάρχει ζήτηση για αυτά.
Η ιδέα του εμπορεύσιμου ή ανταλλάξιμου χρήματος υπήρξε ένα επιπλέον επαναστατικό βήμα. Όταν δύο πράγματα είναι ανταλλάξιμα, έχουν ίση αξία και μπορούν να εναλλάσσονται το ένα με το άλλο. Τα νομίσματα από το ίδιο νομισματοκοπείο ήταν πανομοιότυπα και ομοιόμορφα, κάτι που τα καθιστούσε τέλειες λογιστικές ονομαστικές αξίες.
Σταδιακά η παγκόσμια ζήτηση για νομίσματα αυξήθηκε και οι κυβερνήσεις έγιναν ο μεγαλύτερος προμηθευτής. Τα νομίσματα οδήγησαν σε κυβερνητική επιρροή στο συνάλλαγμα.
Gold certificates (τα χρήματα δευτέρου επιπέδου)
Στη συνέχεια προέκυψαν χρυσά πιστοποιητικά (gold certificates) τα οποία τυπώθηκαν και κυκλοφόρησαν στη θέση των χρυσών νομισμάτων. Το 1928 στις ΗΠΑ τυπώθηκε ένα χρυσό πιστοποιητικό με την εξής φράση:
«Το παρόν πιστοποιεί ότι έχουν κατατεθεί στο Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δέκα δολάρια σε χρυσό νόμισμα που καταβάλλεται στον κομιστή κατά παραγγελία».
Το κομμάτι αυτό χαρτιού έχει αξία για όποιον το κατέχει. Τόσο το νόμισμα όσο και το πιστοποιητικό είναι μορφές χρημάτων, αλλά είναι ποιοτικά διαφορετικές μεταξύ τους. Είναι η διαφορά μεταξύ ενός χρυσού νομίσματος και ενός χαρτιού που αναφέρει «Ο Χ θα πληρώσει ένα χρυσό νόμισμα στον κομιστή κατά παραγγελία».
Το χαρτί υπάρχει μόνο και μόνο λόγω του χρυσού που αντιπροσωπεύει, είναι «χρήματα δεύτερου επιπέδου», όπως το θέτει ο Bhatia, που δημιουργείται ως υποχρέωση σε έναν ισολογισμό.
Τα χρήματα δεύτερου επιπέδου είναι μια υπόσχεση να πληρώσει κάποιος χρήματα πρώτου επιπέδου. Αυτό συνεπάγεται κινδύνους για τους αντισυμβαλλόμενους. Η εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη που συναλλάσσονται είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του τρέχοντος χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαφορετικά θα εξακολουθούσαμε να χρησιμοποιούμε χρυσά και ασημένια νομίσματα για κάθε συναλλαγή.
Τα χρήματα δεύτερου επιπέδου είναι εγγενώς ασταθή, καθώς η δύναμη δημιουργίας τους υπόκειται σε ανθρώπινη κατάχρηση. Παρότι τα χρυσά νομίσματα δεν μπορούν να δημιουργηθούν από τον τίποτα, τα χαρτονομίσματα μπορούν. Τα χρήματα μπορούν να επεκταθούν όταν δεν χρειάζεται να είναι πλήρως δεσμευμένα με χρυσά νομίσματα σε ένα θησαυροφυλάκιο.
Μετά την εμφάνιση των χρημάτων δευτέρου επιπέδου, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες κινήθηκαν για να πάρουν τον έλεγχο των νομισματικών υποθέσεων των ανθρώπων. Οι υποχρεώσεις τραπεζών και επιχειρήσεων υπάρχουν στο τρίτο επίπεδο χρήματος.
Η εμφάνιση του Bitcoin το 2008
Το Bitcoin αποτελεί μια peer-to-peer έκδοση του ψηφιακού χρήματος και επέτρεψε την αποστολή διαδικτυακών πληρωμών απευθείας από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς την ανάγκη διαμεσολάβησης χρηματοπιστωτικού ιδρύματος.
Στο βιβλίο του Bitcoin, ο Satoshi (ο δημιουργός του) τοποθέτησε έναν τίτλο βρετανικής εφημερίδας αναφερόμενος στη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση:
«The Times 03/Ιαν/2009: Ο Καγκελάριος στα πρόθυρα ενός δεύτερου προγράμματος διάσωσης για τις τράπεζες».
Μέσω αυτού του μηνύματος, υποστήριζε ότι το Bitcoin μπορεί να προσφέρει μια λύση που είναι αναγκαία στο παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα.
Λίγες εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Bitcoin, ο Satoshi δημοσίευσε λίγο περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το σκεπτικό του για το έργο και αποκάλυψε μια επίγνωση της αστάθειας των παραδοσιακών νομισματικών συστημάτων:
«Το βασικό πρόβλημα με το συμβατικό νόμισμα έγκειται στην εμπιστοσύνη που απαιτείται για να λειτουργήσει. Πρέπει να εμπιστευτούμε ότι η κεντρική τράπεζα δεν θα υποβιβάσει το νόμισμα, αλλά η ιστορία των νομισμάτων fiat είναι γεμάτη από παραβιάσεις αυτής της εμπιστοσύνης. Πρέπει να εμπιστευτούμε τις τράπεζες να κρατήσουν τα χρήματά μας και να τα μεταφέρουν ηλεκτρονικά, παρόλα αυτά στην πραγματικότητα τα δανείζουν δημιουργώντας κύματα από χρηματοπιστωτικές φούσκες που βασίζονται σε ελάχιστα αποθεματικά».
Ποιες είναι όμως οι αλλαγές που έρχονται στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα – ένα σύστημα, που σύμφωνα με τον Bhatia, «εκρήγνυται προσωρινά στο χάος κάθε λίγα χρόνια μόνο για να ηρεμεί με αυξανόμενες παρεμβάσεις της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας»;
«Με τη διάχυτη διάδοσή της επιστήμης της κρυπτογράφησης στα μυαλά και τις αγορές σε όλο τον κόσμο, από το 2009, ο οικονομικός κόσμος αναγκάζεται να εγκαταλείψει τα παλιά συστήματα για νέα -όπως ακριβώς έχει κάνει το ίντερνετ σε αμέτρητες βιομηχανίες από την αλλαγή της χιλιετίας και έπειτα».
Τα κρυπτονομίσματα θα μπορούσαν να προσφέρουν μια πορεία προς ένα πιο σταθερό μέλλον. Θα συνυπάρξει όμως τελικά το Bitcoin με τα παραδοσιακά χρήματα ή θα τα αντικαταστήσει;
